AB liderleri, bir yandan Türkiye ile diyalog ve iş birliği mesajları verirken diğer yandan yaptırım kartını masada tuttu. Türkiye ile ilgili ek kararlar haziran ayında yapılacak zirveye bırakıldı.

AB liderler zirvesinde Doğu Akdeniz ve Türkiye ile ilişkiler başlığı altında alınan kararlar açıklandı.

AB Konseyi Başkanı Charles Michel’in sözcüsü Barend Leyts’in Twitter hesabından paylaştığı 11 maddelik bildiriye bir yandan iş birliği ve diyalog mesajları, diğer yandansa yaptırım tehdidinin ifade bulduğu temkinli bir üslup hakim oldu. Aralık ayında Türkiye’ye, yaptırımlar konusunda mart ayına kadar süre tanıyan AB liderlerinin bu sefer de önemli kararları haziran ayındaki zirveye erteleyerek Türkiye üzerindeki baskıyı sürdürmek istedikleri görüldü.

Doğu Akdeniz’de istikrarlı ve güvenli bir ortam oluşması ve Türkiye ile karşılıklı faydaya ve iş birliğine dayalı bir ilişki geliştirilmesinin AB’nin stratejik çıkarına olduğunu belirten AB liderleri, son dönemde Doğu Akdeniz’de tansiyonun düşürülmesi, Yunanistan ve Türkiye arasında görüşmelere başlanması ve Kıbrıs’ta Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde yeniden başlatılması kararlaştırılan müzakerelerin memnuniyetle karşılandığını ifade etti.

“Aşamalı, orantılı ve geri dönülebilir” iş birliği

Bildiride, gerginliğin düşürülmesindeki mevcut durumun devamı, Türkiye’nin yapıcı bir tutum sergilemesi ve aralık ayındaki liderler zirvesinde ifade edilen koşullara uyması durumunda Birlik’in “aşamalı, orantılı ve geri dönülebilir” bir şekilde ortak çıkar alanlarında iş birliğine hazır olduğu mesajı verildi. Atılacak adımlarla ilgili ek kararların haziran ayındaki liderler zirvesinde alınacağı kaydedildi.

AB Komisyonu, Türkiye ile Gümrük Birliğindeki mevcut sorunların ele alınması için görüşmeleri yoğunlaştırmaya çağrılırken, AB Konseyi’nin de Gümrük Birliğinin modernizasyonu için çalışacağı belirtildi.

Vize serbestisi konusunda çalışılacak

AB’nin kamu sağlığı, iklim ve terörle mücadele gibi ortak çıkar alanlarında Türkiye ile üst düzey diyaloğu yeniden başlatmaya hazır olduğunu belirten liderler, AB Komisyonunu bireyler arası temaslar ve hareketlilik konusunda Türkiye ile iş birliğini geliştirmeye davet etti. Türk vatandaşlarına vize kolaylıkları, Türkiye ile AB arasındaki mülteci mutabakatında AB’nin üstlendiği yükümlülükler arasındaydı.

Yaptırım tehdidi

Türkiye’yi yeni provokasyonlar ya da uluslararası hukuka aykırı tek taraflı eylemlerde bulunmaktan kaçınmaya çağıran AB liderleri, “Bu tür eylemler karşısında AB’nin kendi çıkarlarını ve üyelerinin çıkarlarını savunmak, bölgesel istikrarı korumak için elindeki araç ve seçenekleri kullanmaktaki kararlılığını bir kez daha teyit ediyoruz” ifadesine yer verdi.

Göç yönetimi ve Suriyeliler

Türkiye’nin 4 milyona yakın Suriyeliye ev sahipliği yapmasını takdir ettiklerini ve AB’nin yardımları sürdürmeye hazır olduğunu kaydeden liderler, AB Komisyonu’nu finansmanın devamı için teklif hazırlamakla görevlendirdi.

Bildiride ayrıca sınır koruma, yasa dışı göçle mücadele, düzensiz göçmenlerin ve iltica başvurusu reddedilenlerin Türkiye’ye geri gönderilmesi başta olmak üzere göç yönetiminde Türkiye ile iş birliğinin geliştirilmesi gerektiği kaydedildi.

“AB Kıbrıs müzakerelerinde aktif rol oynayacak”

Kıbrıs sorununun BM’nin özellikle 550,789 ve 1251 sayılı kararları doğrultusundaki çözümü konusunda AB’nin kararlılığı bir kez daha vurgulanarak başlayacak Kıbrıs görüşmelerine gözlemci olarak katılacak olan AB’nin, müzakerelere destek için aktif rol oynayacağı belirtildi.

HDP ve İstanbul Sözleşmesine gönderme

Bildiride Türkiye’deki iç gelişmelere de değinilerek hukukun üstünlüğü ve temel hakların önemli bir endişe olmayı sürdürdüğü belirtildi. Liderler, “Siyasal partilerin ve medyanın hedef alınması ve son dönemdeki diğer kararlar insan hakları konusunda büyük bir gerileme ortaya koymakta, Türkiye’nin demokrasiye, hukukun üstünlüğüne ve kadın haklarına saygı gösterme taahhüdüyle bağdaşmamaktadır. Bu tür konularda diyalog, AB-Türkiye ilişkilerinin ayrılmaz bir parçası olmayı sürdürecektir” ifadesini kullandı.

Libya, Suriye, Karabağ

AB liderleri ayrıca bölgelerinde barış ve istikrarın Birlik ve Türkiye’nin ortak çıkarları arasında bulunduğuna işaret ederek Türkiye ve tüm aktörleri Libya, Suriye, Güney Kafkasya gibi bölgesel krizlerin çözümüne olumlu katkı yapmaya çağırdı.

Bildiride ayrıca AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Doğu Akdeniz konulu çok taraflı bir konferansın hazırlıklarını ilerletmeye çağrıldı. Bildiri, “Gelişmeleri yakından takip etmeye devam edecek ve partnerlerle koordineli bir yaklaşım arayışında olacağız. AB Konseyi bu konuyu haziran ayında yeniden ele alacak” mesajıyla sona erdi.