Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in, Rusya’nın işgaline uğrayan Ukrayna’nın zaman içinde AB üyesi olabileceği yolundaki açıklamasının ardından Kiev’in ne zaman ve hangi koşullarda 27 üyeli birliğe katılabileceği tartışmaları yeniden alevlendi.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, ülkesinin AB’ye katılımı için başvuru dilekçesini imzalayıp hemen Brüksel’e göndermesinin ardından bu kez AB’den bu sürecin kısa sürede olmayacağı yolunda açıklamalar geldi.

AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Kiev’in üyeliği konusunda “AB içinde farklı fikirler ve hassasiyetler olduğunu” söylerken, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell üyeliğin şu anda gündemde olmadığını belirterek, çok daha acil, pratik konulara bakılması gerektiğini söyledi.

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock ise Ukrayna’nın AB’ye katılımının birkaç ayda gerçekleştirilebilecek bir şey olmadığını belirterek, “AB’ye katılım birkaç ay içinde olacak şey değil. Ancak bu yoğun ve derin bir dönüşüm sürecini birlikte gerektiriyor.” değerlendirmesinde bulundu.

İlk etap Zelenskiy liderler zirvesine davet edilecek

AB Konseyi Başkanı Charles Michel, üyelik sürecinin uzun süreceği gözönüne alındığında Zelenskiy’i düzenli aralıklarla AB liderler zirvesine davet etmek ve AB ile Kiev arasındaki ortaklık anlaşmasını güçlendirerek ilişkilere bir ivme kazandırmak istediklerini söyledi.

Bu arada Rusya’nın işgalinden korkan 8 doğu ve orta Avrupa ülkesi lideri ortak kaleme aldıkları mektupta, Ukrayna’ya tam aday statüsü verilmesi ve müzakerelerin acilen başlaması çağrısında bulundu.

Çekya, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Slovakya ve Slovenya liderleri, Zelenskiy tarafından AB üyeliği için yapılan resmi başvuru sonrasında yaptıkları açıklamada, Ukrayna’ya AB aday statüsünün acilen verilmesi ve bir an önce katılım müzakerelerinin başlatılmasını istedi.

Ukrayna tam üyelik için neler yapmalı?

Ukrayna’nın tam üyelik başvurusundan sonra AB Komisyonu’nun öncelikle bir rapor hazırlaması ve bu raporunda Kiev’in üyelik için ehil olup olmadığı konusunda görüş belirtmesi gerekiyor.

AB’nin danışma ve yasama organı Avrupa Parlamentosu’nun da bu konuda yapılacak oylamayla görüş belirtmesi öngörülüyor.

AB Komisyonu raporunun daha sonra, AB’nin karar organı liderler zirvesine gönderilmesi ve burada tam üyelik müzakerelerinin başlaması yolunda bir kararın çıkması şart.

Bundan sonra katılım müzakereleri başlamadan önce “tarama süreci” adı altında AB ve Ukrayna arasında yasaların ve mevzuatların karşılaştırılması ve eksik yanların tespit edilmesini öngören uzun bir teknik süreç başlıyor.

AB üyeliğine giden yolda 35 fasıl açılıp kapanacak

Bu işlemler bittikten sonra AB’ye katılım müzakereleri yine AB Konseyi kararıyla başlayabilir. Katılım müzakereleri kapsamında AB müktesebatı 35 başlık (fasıl) altında ele alınıyor.

Adaylığı resmen kabul edilen her ülke için Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan ve AB Konseyi tarafından onaylandıktan sonra, AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanan Katılım Ortaklığı Belgesi (KOB), üye olmak isteyenler için bir tür yol harita görevi görüyor. KOB, dolayısıyla AB müktesebatının bir parçası olarak değenlendiriliyor.

AB Komisyonı tarafından hazırlanan her Katılım Ortaklığı Belgesi’ne karşılık olarak aday ülkelerin bir Ulusal Program (UP) hazırlamaları gerekiyor.

Müzakere sürecinde fasıllar, aday ülkelerin AB Konseyi tarafından belirlenen açılış kriterlerini yerine getirme durumuna göre açılabiliyor ve yine her fasıl için AB Konseyi tarafından belirlenen kapanış kriterlerini yerine getirme durumlarına göre geçici olarak kapatılıyor.

Yalnız bir üyenin bile olumsuz görüş beyan etmesi fasılların açılmasını veya kapanmasını engelleyebiliyor.

Müzakereler başarıyla kapandığında AB Komisyonu’nun vereceği üyelik tavsiyesi, nihai olarak AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu’nda bir kez daha oylanmak zorunda.