Medyamız, Hollanda’da bakan olan 1’i Türk, 1’i de Kürt olan iki kadını nasıl tanımlayacağını bilemedi! Türk kökenli, Türkiye kökenli, Türkiyeli, İki Türk de denildi. Takvim ise “1 Türk ve diğer kökenli kadın bakan” diye yazdı. Bu çağda bu kafa!

 İlginçtir, Türkiye medyası Hollanda’da kabineye giren iki kadın bakanla ilgili haberlere öyle fazla ilgi göstermedi. Sadece Hürriyet, “Hollanda’da iki Türk bakan” diye ilk sayfaya çıkardı.

     Belki de bu ilgisizliğin nedeni iki kadın bakanın kökenidir. Zira medyamız, Hollanda’nın yeni koalisyon hükümetinde Güvenlik ve Adalet Bakanı olan Dilan Yeşilgöz Zegerius ile Medya ve Kültürden Sorumlu Devlet Bakanı olan Günay Uslu’nun kökeninin nasıl yazılacağı konusunda görüş birliği sağlayamadı. Bu iki kadın bakan, Türk mü, Türkiyeli mi, Türkiye kökenli mi?

      Cumhuriyet, Posta gazetesi, Halktv.com.tr, TRT Türk, Haber7 sitesine göre, iki kadın bakan da “Türk kökenli politikacılar”dı. Sözcü ve Oda TV’nin haberlerinin başlığında “2 Türk bakan”, haberin içinde “Türk kökenli” deniyordu.

    Hürriyet’te ilk sayfada “İki Türk bakan” yazılmıştı ama iç sayfada “Türkiyeli iki bakan” deniliyordu. Milliyet’te haberin başlığında “Türk kökenli”, içeride “Türkiye kökenli” idi. Gazete Pencere, T24, TGRT Haber ise “Türkiye kökenli” diye yazmayı yeğlemişti. Sabah’ın haberinde ise iki kadın bakanın kökeni ile ilgili bilgi yoktu.

    Türk, Türk kökenli, Türkiye kökenli, Türkiyeli sıfatlarının birlikte kullanılması, vatandaşlık ve ulus kavramları ile ilgili sözcüklere her medya kuruluşunun farklı anlamlar yüklemesinden ve ortak bir anlayış geliştirilememesinden kaynaklanıyor olabilir. Ama tanımların yerli yerinde kullanılmadığı da ortada.

    Türk kökenli değil Türk

    “Türk kökenli”den başlayalım bu sıfatları açıklamaya. Dil Derneği sözlüğüne göre, “soy, köken, ırk” anlamına geliyor köken sözcüğü. İkinci anlamı da “Bir şeyin çıktığı, dayandığı temel, biçim, neden ya da yer.”

     O nedenle bir kişiye Türk dedikten sonra köken sözcüğünü eklemeye gerek yok. Sadece Türkdemek yeterli. Zira bir Türk, Hollanda’da da olsa, Türkiye’de de olsa Türktür. Nerede olursa olsun ulusal kimliği değişmez.

    Ama bir kişinin vatandaşlığı değişebilir. Bu haberlerde adı geçen Dilan Yeşilgöz Zegerius ve Günay Uslu, Hollanda’da bakan olduklarına göre o ülkenin vatandaşları. Uyrukları, eski tabirle “tabiyetleri” Hollanda artık.

    Aileleri ise Türkiye’den. Hatta Dilan Yeşilgöz Zegerius Ankara’da, Günay Uslu Afyonkarahisar’ın Emirağ ilçesinde doğmuş, küçük yaşta Hollanda’ya gitmişler. Dolayısıyla her iki kadın bakanın da kökeni Türkiye. O nedenle ikisine de “Türkiye kökenli” demek daha doğru olur.

    Ancak her ikisine de “Türkiyeli” demek için vatandaşlık bağlarının sürüp sürmediğini de bilmek gerekir. Doğrusu ben hem Yeşilgöz hem de Uslu’nun halen Türkiye vatandaşı olup olmadıkları konusunda bilgi bulamadım. O nedenle “Türkiyeli” olarak adlandırılabileceklerinden emin değilim.

     Kesin olan ikisinin de “Türkiye kökenli Hollandalı” ya da “Türkiye kökenli Hollanda vatandaşı” oldukları…

     Türkiye kökenli Kürt

    Geriye kalıyor, “İki Türk bakan” başlıkları. Kadın bakanlardan Günay Uslu, bir Türk. Afyonlu bir ailenin çocuğu.

    Dilan Yeşilgöz Zegerius ise bir Kürt. Tuncelili olan babası Yücel Yeşilgöz, DİSK’te sendikal faaliyetlerinde yen almış, 12 Eylül askeri darbesinden sonra Hollanda’ya kaçıp iltica talebinde bulunmuş bir kişi. Ulusal kimliği Kürt olan bir kişiye Türk diye yazmak da doğru bir tanımlama olmaz.

    Biliyorum, hemen bazıları Anayasa’nın 66. Maddesindeki “Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür” tanımını hatırlatılabilir. Ama burada kastedilen “Türk vatandaşlığı” da değil, ulusal kimliği. O nedenle Dilan Yeşilgöz Zegerius için Türk diye yazmak yanlış, o Türkiye kökenli bir Kürt.

   “Diğer kökenli kadın bakan”

   Kaldı ki, Kürt kimliği nedeniyle bazı gazetelerde Dilan Yeşilgöz Zegerius hakkında olumsuz haberler de yayımlandı. Takvim gazetesinin “Tunceli’den kaçan PKK’lı teröristin kızı Dilan Yeşilgöz, Hollanda’nın Adalet Bakanı oldu” başlıklı haberinde kadın bakanların kökeniyle ilgili aynen şu ifade yer alıyordu:

    “Koalisyon hükümetinde 1 Türk ve diğer kökenli kadın bakan da yer alacak.”

     Bu cümledeki “1 Türk” ile Günay Uslu’nun, “diğer kökenli kadın bakan” tanımıyla da Dilan Yeşilgöz Zegerius’un kastedildiği açık. Anlaşılan sırf “Kürt” dememek için böyle bir ifade seçilmiş. Çünkü aynı haberde “Yeşilgöz çok iyi seviyede Flemenkçe, İngilizce ve Kürtçe biliyor” deniyor; babası Yücel Yeşilgöz’ün “PKK ve sol terör örgütü militanı olduğu”, “kendisini Kürdistan doğumlu olarak tanıttığı” öne sürülüyor.

    Halbuki gazetecilikte bir insanın yapıp ettiklerine karşı olmak, siyasi çizgisini ve savunduğu görüşleri yanlış bulmak onunla ilgili gerçek dışı tanımlar kullanılmasına yol açmamalı. Bir kişi Kürt ise Kürt yazmak varken “diğer kökenli kadın bakan” diye aşağılayıcı bir ifade kullanmak nesnel bir habercilik olamaz. Olsa olsa “militan gazetecilik”ten söz edilebilir.

     Özetlersem, Hollanda’nın yeni koalisyonunda yer alacak iki kadın bakanla ilgili haberlerde ulusal kimliklerine atıfta bulunulmak isteniyorsa doğru olan, “Biri Türk, bir Kürt (kadın) bakan” diye yazmaktır. Yok eğer iki kadın bakanın kökenlerine atıfta bulunulmak isteniyorsa da “Türkiye kökenli iki kadın bakan” denilebilir.

     Doğru, dil politiktir; kullandığınız her tanım gerçekliğe bakış açınızı ortaya koyar. Ama kafanız karışıksa ve tanımları da zorluyorsanız haberin ekseni gerçeklikten kayar.