Yanlış görmediysem “Emekli maaş farkı ne zaman yatacak?” başlıklı haber önce Sözcü’nün internet sitesinde yayımlandı:
“Emekli maaş zammının 8,36 olarak belirlenmesinin ardından gözler maaş farkının yatacağı tarihe çevrildi. Memur ve memur emeklilerine yüzde 4.36 enflasyon zammı yapılacak. Zamlı maaşlar ve enflasyon farkı 15 Ocak’tan itibaren hesaplara yatırılacak.”
Sözcü’nün 11 Ocak 2021 tarihli bu haberi, 12 Ocak’ta A Haber’de hemen aynı şekilde tekrarlandı. Sonra da 15 Ocak’ta Hürriyet, Sabah, Cumhuriyet, Takvim, Yeni Çağ, Dünya, CNN Türk’ün de aralarında olduğu çok sayıda internet sitesinde emekli maaş farklarının o gün banka hesaplarına yatırılacağı bilgisi verildi.
Bir de çeşitli medya kuruluşlarında yayımlanan, kesin bir tarih verilmeden “Emekli maaş farkları ne zaman yatacak” deyip de içinde aynı cümlelerin defalarca tekrarlandığı, içi boş ve tamamen “tık avcılığı”na yönelik onlarca haberi saymıyorum bile…
Maaş farkı yatmadı ama düzeltmediler de
Peki ne oldu? İnternet sitelerinde yazıldığı gibi 15 Ocak’ta emeklilerin maaş farkları banka hesaplarına yattı mı? Hayır. 15 Ocak’ta maaş farklarının banka hesaplarına yatırılacağını yazan internet sitelerinden hiçbiri yanlışını da düzeltmedi.
Sadece Cumhuriyet gazetesinin sitesindeki “Emeklilerin maaş farkı ne zaman yatacak?” başlıklı haberin altına bir cümle eklendi; “Yurttaşlar internet sitelerinde bugün yatacağı iddia edilen farkların yatmadığını bildirdi.”
Emeklilere yanlış bilgi veren diğer internet sitelerine göre, Cumhuriyet’in okurlardan gelen böyle bir yakınmayı habere eklemesi olumlu bir davranıştı. Ama bu cümlenin hemen üstünde “Devlet memurları, sözleşmeliler, geçici personel ve memur emeklileri, zamlı maaşlarını ve enflasyon farkını 15 Ocak’ta (bugün) alacakları iddia edildi” cümlesi duruyordu.
Kuşkusuz birbiriyle çelişen iki cümlenin ardarda yayımlanmasıyla haber verme görevi yerine getirilmiş olmuyor. Yapılması gereken maaş farklarının hesaplara yatıp yatmadığını kontrol edip yeni bir haber oluşturmaktı.
Umut tacirleri
Ben de emekli maaş farklarının yatırılmadığını, okurlarımdan İbrahim Ormancı’nın uyarısı sayesinde öğrendim. Memur emeklisi olan İbrahim Ormancı, maaş farklarının 15 Ocak’ta yatırılacağı haberleriyle umutlanmış, banka hesabında bir hareket göremeyince tam bir düş kırıklığı yaşamış:
“Haberlerde 15 Ocak’ta hesaba yatacak diyordu. Bugün 17 Ocak. Hesaba yatan bir şey yok. Alo 170’i aradım. ‘Bize gelen resmi bir yazı yok’ dedi. O zaman bu haberler, aynı ifadelerle farklı gazetelerde nasıl çıktı? Kimden aldılar bu haberi?
Böyle bir konuda necip Türk medyasının aynı yanlış haberi vermesi sorgulanmalı. Bir haber yazarken niye teyit edilmez? İnsanlar neden umutlandırılır? Zaten Takvim gibi gazeteler hemen her gün emekliye zam, yok şöyle, yok böyle diye yazıyorlar. Umut tacirliğinin cezası yok ne yazık ki bu ülkede.”
İbrahim Ormancı, bu ülkedeki yaklaşık 16 milyon emekliden biri. Tepki göstermekte son derece haklı. Ama ne yazık ki, bu haberler onun sandığı gibi “yanlışlıkla” yazılmasından ya da “teyit etme” eksikliğinden kaynaklanmıyor. Sırf emeklilerin okuması hedeflenince böyle özensiz ve aldatıcı haberler çıkıyor ortaya.
Nitekim o haberlerin hiçbirinde ne bir kaynak gösteriliyor ne de bir imza ve mahreç yer alıyor. Üzülerek söylüyorum, tamamen emekliyi kandırmaya yönelik haberler bunlar. Daha önce de yazmıştım. “Emekli avlama haberciliği”; Türkiye’de medyanın “ortak dil” tutturduğu ender konulardan biri.
Bu konuda birincilik açık ara Takvim gazetesinde. Hemen her gün sürmanşette emekli maaşlarında artış haberi yayımlayan Takvim’i, Sabah’ın internet sitesi izliyor. Diğer basılı gazeteler ve internet sitelerinde de sıklıkla yer alıyor bu tür emekli haberleri…
Maaş farkları bakanı bekliyor
Aslında emeklilerin maaş farklarının 15 Ocak’ta yatırılması mümkün de değil. Çünkü her yıl emeklilerin maaş farklarının ödenmesi için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı’nın açıklama yapması bekleniyor; bu açıklama sonrasında işlem gerçekleşiyor.
Bakanın açıklaması da genelde her yıl 20 Ocak sonrasına rastlıyor. Nitekim geçen yıl maaş farklarının banka hesaplarına yatırıldığı Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un 23 Ocak 2020’de yaptığı açıklamayla duyurulmuş:
“Emek Sandığı (memur) emeklilerimizin aylık farklarını bugün itibarıyla ödemeye başladık. 4a (SSK) emeklilerine farklarını 26 Ocak’a kadar, 4b (Bağ-Kur) emeklilerine ise 25 ila 28 Ocak’ta ödeyeceğiz.”
Anlaşıldığı gibi, ödemeler 23 Ocak’ta başlamış. Fakat enteresandır, geçen yıl da Bakan Selçuk’un açıklaması öncesinde medyada yine “Emekli maaş farklarının ne zaman yatırılacağı hakkında birbirinin benzeri haberler yayımlanmış. Dahası yine memur emeklilerinin maaş farklarının 15 Ocak’ta ödeneceği yazılıp çizilmiş. Bazı emekli haberlerinde de “Emekli maaş farkı ne zaman yatırılacak” başlığı atılıp eski bilgiler yinelenerek “tıklama avcılığı” yapılmış.
Bu haberler içerisinde en çarpıcı olanı da Habertürk’ün internet sitesinde yayımlanan 21 Ocak 2020 tarihli habermiş:
“Emekli maaş farkı ne zaman yatacak? sorusu milyonlarca emeklinin gündeminde. Enflasyon rakamlarına göre belirlenen maaş farkları memurlar için 15 Ocak’ta yatırıldı. İşte emekli maaş farklarına dair detaylar…”
Oysa bu haberin yayımlandığı tarihte emeklilerin maaş farkları hesaplarına yatırılmamıştı! Bakan Selçuk ödemeleri başlatma talimatını bu haberden iki gün sonra vermişti. Ama her nasılsa Habertürk, bu haberini düzeltme gereği bile duymadan hâlâ tutuyor internette.
Gazetecilik, gerçeği aktarma işidir. Ama milyonlarca emeklinin merakla beklediği maaş farkları konusunda hemen her yıl aleni biçimde yalan yanlış haberler yayımlayan bir medya ile karşı karşıyayız.
İnsan ister istemez soruyor; emekli maaşları konusunda gerçekleri bile isteye gözardı eden bir gazetecilik anlayışı, yaşamın diğer alanlarında ne kadar doğru söyler? Sırf daha fazla tık almak ve okunmak için her yıl aynı palavraları tekrarlayan medya, çıkarı uğruna başka neleri çarpıtmaz?
Velhasıl, sözünü ettiğim emekli maaş farkı haberlerini okuyan ve maaş hesabında bir hareket görmeyen emeklilerin bu medya kuruluşlarına güvenmeleri için hiçbir neden yok.