Oxford Üniversitesi Reuters Gazetecilik Çalışmaları Enstitüsü’nün 2020 Dijital Haber Raporu yayımlandı. 5 kıtadan 40 ülkede 80 binden fazla kişinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırma, koronavirüs krizinin sadece insan sağlığını değil haber kaynaklarını da etkilediğine işaret ediyor.
Rapora göre akıllı telefon ve internet platformlarının kullanımı diğer haber kaynaklarını domine etmeye başlarken, kriz nedeniyle uzun vadede daha dijital, daha mobil ve sosyal platformların hakim olduğu bir medya dünyasına doğru köklü bir değişim yaşandı.
Bununla birlikte insanların habere ulaşmada hissettiği iki endişenin de altı çiziliyor raporda: Güven eksikliği ve yanıltıcı bilgi.
Medya haberciliğine güven dünya genelinde azalmayı sürdürüyor
Koronavirüsün başlaması ile birlikte küresel anlamda anketin yapıldığı tarihten beri hiç görülmemiş bir güven azalışı gözlemlendi. 2019’a göre ülkelerdeki güven ortalaması yüzde 4 civarında düşerek yüzde 38’e geriledi.
Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu ankete katılan sadece 6 ülkede güven yüzde 50 seviyesinin üzerine çıkabildi. Türkiye, Finlandiya ve Portekiz’in ardından yüzde 55 ile haberlere en fazla güvenen ikinci ülke oldu. Bu oran Fransa, Tayvan ve Güney Kore’de yüzde 20 seviyesine indi.
Anket toplumların medyaya daha az güvenmesinin nedenini kötü habercilikten çok ülkelerinin kurumlarına duydukları memnuniyetsizliğe bağlıyor.
Türkiye’de en fazla kullanılan haber kaynağı, televizyon
Anket Türkiye’de haber kaynakları sıralamasında her ne kadar internet haberciliği kullanımının hızla arttığına dikkat çekse de televizyonun en önemli haber kaynağı olmayı sürdürdüğünü işaret ediyor. Uluslararası verilerle karşılaştırıldığında yazılı basının da gerilemekle birlikte hala başvurulan kaynaklarda önde olduğuna yer veriliyor.
İnternette ise akıllı telefonlar Türkiye’de habere ulaşmak için kullanılan ilk araç olmuş durumda.
Güven sıralamasında hükümet yanlısı kaynaklar alt sıralarda
Türkiye’de genel anlamda haberciliğe güven salgının başladığı dönemde yüzde 9’luk bir artış yaşadı. Reuters bu artışın tam bir nedeni olmadığını belirtirken, rapora göre halkın en fazla güvendiği haber kaynakları olarak Fox ve NTV kanalları öne çıktı. Muhalif gazeteler Cumhuriyet ve Sözcü de güven tablosunda önlerde yer aldı.
Sıralamanın en alt sıralarında ise AHaber ve Sabah gazetesi yer aldı. Ancak bu medya organlarının en fazla takip edilen haber kaynakları olması da dikkat çekti.
Facebook en fazla haber paylaşımı yapılan platform
Anket ayrıca sosyal platform ve mesajlaşma uygulamaları ve sitelerinin kullanımı konusunda da Türkiye’deki verileri yansıttı.
Türkiye’den ankete katılanların yüzde 57’si haberleri paylaşmak için sosyal medya, e posta ve haberleşme uygulamalarını kullandıklarını belirtti. Ankete göre Türkiye’de haber paylaşımı için en fazla kullanılan sosyal medya platformu ise Facebook oldu.
Ocak ve şubat aylarında haber paylaşımı için kullanımın yüzde 2 artarak yüzde 49’a ulaştığı Facebook’u sırasıyla Youtube (yüzde 45), Instagram (yüzde 41) ve Whatsapp (Yüzde 31) ile takip etti. Twitter ise sadece 5. sırayı alabildi.
İnternetteki haber kirliliği endişe konusu
40 ülkeden rapora katılanların yüzde 56’sı internetteki yanlış ve yanıltıcı haberlerin endişe verici olduğunu düşünüyor. Bu endişenin dünyanın güney yarım küresinde daha fazla olduğu dikkat çekiyor.
Örneğin Brezilya’da bu oran yüzde 84, Kenya’da ise yüzde 76’da bulunuyor.
Türkiye’de de oldukça yüksek oran yüzde 60 civarında. Bu seviyenin en düşük olduğu ülkeler iç politikalarında kutuplaşmanın seyrek görüldüğü Hollanda, Almanya ve Danimarka. Son dönemdeki olaylar ve Çin’in müdahaleleri nedeniyle Hong Kong’da endişe oranı yüzde 6’lık bir artış yaşamış durumda.